Cosmos StarLine
NASA’nın James Webb Uzay Teleskobu, evrenin sırlarını çözmeye devam ederken, yeni bir dönüm noktasına imza attı. Başka bir yıldızın çevresinde su buzu keşfi gerçekleşti. Bu keşif, Güneş Sistemi dışındaki gezegen oluşum süreçlerini anlamamızda kritik bir adım oldu. James Webb’in benzersiz gözlem gücü sayesinde, 155 ışık yılı uzaklıktaki genç bir Güneş benzeri yıldızın etrafındaki enkaz diskinde kristalize su buzu varlığı kesin olarak tespit edildiği bildirilmiştir. Böylece, gezegenlerin yapı taşlarından biri olarak suyun evrensel rolü, ilk defa başka bir yıldız sisteminde doğrudan gözlemlenmiş oldu.
Johns Hopkins Üniversitesi’nden Chen Xie liderliğindeki bilim ekibi, Nature dergisinde yayınlanan çalışmada bu bulguyu doğruladı.
Su Buzu Keşfi: Su Buzunun Gezegen Oluşumundaki Rolü
Su genellikle yaşam için temel bileşen olarak düşünülmektedir. Ancak, donmuş su kütleleri, dev gezegenlerin oluşumunda da önemli rol oynamaktadır. Bu buz parçacıkları bir araya gelerek gezegen oluşumunu başlatabilmekte ve mevcut dünyalara su getirebilmektedir. Dünya’nın suyu da böyle oluşmuş olabileceği düşünülmektedir. Bu keşif, su buzunun Güneş Sistemi dışındaki etkisini araştırmak için kapı açmaktadır.
Keşfin gerçekleştiği HD 181327 yıldızı, 23 milyon yaşında, yani Güneş’e kıyasla oldukça gençtir. Yıldız, Güneş’ten biraz daha büyük ve sıcaktır. Etrafında geniş bir enkaz diski yer alır. Webb gözlemleri, yıldız ile enkaz diski arasında geniş, boş bir bölge olduğunu ortaya koydu. Bu bölgede, “kirli kar topu” gibi tozla kaplı su buzu parçacıkları bulunmaktadır.
Enkaz Diskindeki Su Buzunun Dağılımı
Enkaz diskindeki su buzunun çoğu yıldızdan uzak dış bölgelerde yer almaktadır. Disk alanının %20’sini oluşturur. Diskin orta kısmında ise su buz oranı %8 civarındadır. Burada su parçacıkları, buharlaşmadan biraz daha hızlı üretilmektedir. Yıldızın en yakınındaki bölgede ise neredeyse hiç su buzu bulunamamıştır. Burada, yıldızın ultraviyole ışını buz parçalarını buharlaştırmakta ya da buz, gezegenlerin yapı taşları olan planetesimal adı verilen kaya kütlelerinin içinde gizlenmiş olabilmektedir.
Güneş Sistemimizle Benzerlikler
Bu enkaz diski, Güneş Sistemi’mizdeki Neptün gezegeninin ötesindeki Kuiper Kuşağı’na oldukça benzemektedir. Kuiper Kuşağı, kuyruklu yıldızlar, cüce gezegenler ve buzlu cisimlerden oluşur. Bu benzerlik, gezegen sistemlerinin evriminin evrensel bir deseni olabileceğine işaret eder. Başka bir yıldız çevresinde keşfedilen ilk su buzunun, kendi sistemimizle benzer dağılım göstermesi tesadüf olmadığı düşünülmektedir. Gelecekteki gözlemler, özellikle James Webb ile, bu durumu daha net ortaya koyacaktır.
