Haftanın Gündemi
İklim değişikliği, gezegenimizi ısındırmaya devam ederken, uzmanlar sıcak günlerin sağlığımız üzerinde uzun vadeli etkiler yaratacağını uyarıyor. Aşırı sıcaklıklar, kronik hastalıkların kötüleşmesinden solunum ve enfeksiyon hastalıklarına kadar birçok sağlık sorununu tetikleyebilmektedir. Hatta sıcak hava dalgaları, her yıl diğer hava olaylarından daha fazla ölüm vakasına yol açmaktadır. Ancak, uzmanlar, sıcak günlerin “yeni normalimiz” ya da bazı iklim bilimcilerinin de belirttiği gibi “yeni anormalimiz” haline geldiğini söylemektedirler. Bu da, aşırı sıcaklıkların vücudumuz üzerindeki olumsuz etkilerinin çok daha uzun sürebileceği anlamına gelmektedir.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), iklim değişikliğini “insanlık için karşılaşılan en büyük sağlık tehdidi” olarak nitelendirilmektedir. Bu ifade, ilk bakışta abartılı gibi görünmektedir. Ancak uzmanlar bunun gerçeğe dayalı bir uyarı olduğunu belirtilmektedir. Columbia Üniversitesi’nden acil tıp uzmanı Dr. Christopher Tedeschi, “İklim ve sağlık arasında doğrudan ilişkiler bulunuyor. Bu ilişkilerin çoğunu ‘iklimin kötüleştirdiği hastalıklar’ olarak adlandırabiliriz” dedi.
Aşırı Sıcaklıklar: Sağlık Üzerindeki Etkileri
Kısa vadede aşırı sıcaklıklar sağlık üzerinde nasıl etki gösterir?
Aşırı sıcaklıkların sağlığımıza doğrudan etkilerini görmek zor değil. Dışarıda yürürken bile, aşırı sıcaklığın hızla zarara yol açabileceğini fark edebilirsiniz. Sıcak çarpması ve aşırı sıcaklık kaynaklı halsizlik, akla gelen ilk sağlık problemleri olabilmektedir. Sıcak çarpması, vücudun soğuma yeteneğini kaybetmesi sonucu vücut sıcaklığının 40°C’nin (104°F) üzerine çıkmasına yol açabilmektedir. Bu, kalıcı engellere veya ölüme neden olabilmektedir. Aksi takdirde, sıcak yorgunluğu—baş dönmesi, bulantı ve baş ağrısı gibi semptomlarla kendini göstermektedir—tedavi edilmezse sıcak çarpmasına dönüşebilecektir.
Ancak, aşırı sıcaklıkların daha az belirgin etkileri de vardır. Bu, kronik hastalıkları da olumsuz etkileyebilmektedir. Dr. Tedeschi, “Sıcaklık vücudunuza stres uygular ve vücudunuz stres altındayken kalp hastalıkları veya solunum sorunları gibi diğer rahatsızlıklarla başa çıkmakta zorlanabilirler” dedi. Ayrıca, aşırı sıcaklıklar, hava kalitesini de düşürür. Durgun hava ve yüksek sıcaklıklar, ozon ve partikül kirleticilerin artmasına neden olur. Sıcak hava, uyku kalitesini de olumsuz etkileyebilmektedir. Hafif sıcaklıklar bile vücut sıcaklıklarını yüksek tutarak uyku evrelerini etkiler. Böylece uykuya dalma ve uykuyu sürdürme kabiliyetini engelleyebilmektedir.
Uzun vadede aşırı sıcaklıklar sağlık üzerinde nasıl etki gösterir?
Aşırı sıcaklığa uzun süreli maruz kalmak, vücudun bu şartlara uyum sağlamada zorlanmasına ve bunun da zamanla sağlık sorunlarını artırmasına yol açabilmektedir. Dr. Tedeschi, “Bireysel olarak, sıcaklık stresinin uzun bir süre devam etmesi, vücudun normalde baş edebileceği hastalıklarla baş etmesini zorlaştırabilmektedir” dedi. Bunun yanı sıra, orman yangınlarının artması, hava kirliliğinin uzun vadeli sağlık sorunlarına yol açar. Kanserojen gazlar ve ince partiküller içeren dumanın solunması, akciğer ve kalp hastalıklarını tetikleyebilmektedir.
Ayrıca, aşırı sıcaklıklar, vücutta iltihaplanmayı artırabilir ve bu, kronik hastalıkların gelişimine zemin hazırlamaktadır. Örneğin, orman yangınları ve kötü hava kalitesi, astım ve solunum yolu hastalıklarını kötüleştirebilmektedir. Dr. Tedeschi, “Çocukların kötü hava kalitesine maruz kalması, astım riskini artırabilmektedir” dedi. Ayrıca, sıcaklıklar ve iklim değişikliği, böceklerin yaşam alanlarını genişletmektedir. Bu da hastalık taşıyan böceklerin daha uzun süre aktif olmasına yol açmaktadır. Bu da, vektör kaynaklı hastalıkların yayılma riskini artırır.
Fungal Enfeksiyonlar ve Aşırı Sıcaklıkların Yükselişi
Uzmanlar, sıcaklıkların yükselmesiyle birlikte insanları enfekte edebilen yeni, bazen ölümcül mantarların ortaya çıkmaya başladığı konusunda da uyarmaktadırlar. Washington Üniversitesi’nden Dr. Andrej Spec, “Vücudumuzun ısısı 98.6°F (37°C) olduğunda, mantarlar gelişmekte zorlanabilmektedir. Ancak, aşırı sıcaklıklar mantarların daha sıcak ortamlarda hayatta kalabilmesini sağlıyor” dedi. Aslında bu da, mantar enfeksiyonlarının daha yaygın hale gelmesine neden olabilmektedir.
Sağlık Sorunlarının Artışı ve Sağlık Hizmetleri Üzerindeki Etkileri
Aşırı sıcaklıkların yaratacağı sağlık sorunları, zaten sıkıntılı olan sağlık hizmetleri sistemini daha da zorlayacak. Dr. Tedeschi, “Acil servisler zaten aşırı yüklenmiş ve aşırı kalabalık. Bir ısı dalgası veya kötü hava kalitesi gibi bir olay, acil servislere başvuran kişi sayısını artırabilir ve bu da sağlık sistemimiz için büyük bir risk oluşturur” diyerek sağlık hizmetlerindeki mevcut darboğazı vurguladı.
Uzmanlar, artan iklim değişikliğiyle birlikte aşırı sıcaklıkların, daha fazla insanı etkileyebileceğini ve sağlık sorunlarını daha da kötüleştirebileceğini belirtilmektedir. Bu, yalnızca bireysel sağlığı değil, tüm sağlık sistemini tehdit eden bir durum.
