Oxopage
NASA’nın James Webb Uzay Teleskobu (JWST), evrenin derinliklerinde büyüleyici bir keşfe imza attı. Yıldızların doğum sancılarıyla şekillenen kaotik uzay manzaralarına dair en çarpıcı görüntülerden birini yakalayan teleskop, “Kozmik Kasırga” olarak adlandırılan Herbig-Haro 49/50 (HH 49/50) nesnesini gözler önüne serdi. Bu olağanüstü yapının en dikkat çekici yanı, uzak bir sarmal gökada ile mükemmel bir hizalanma göstermesi oldu. Evrenin rastlantısal düzeninde adeta ilahi bir senfoninin parçası gibi görünen bu sahne, yıldız oluşumunun dinamik doğasını bir kez daha kanıtladı. JWST’nin hassas gözleri, bu kaotik güzelliği en ince ayrıntısına kadar inceleyerek gökbilimcilere yeni ipuçları sundu.
Herbig-Haro Nesneleri ve Yıldız Doğum Süreci
Herbig-Haro nesneleri, yeni doğan yıldızların fırlattığı yüklü parçacıkların çevredeki gaz ve toz bulutlarına çarpmasıyla oluşur. Bu çarpışmalar, gökyüzünde sürekli değişen ve parlayan desenler yaratır. HH 49/50, Chamaeleon I Bulut Kompleksi’nde yer alır. Bu bölge, Dünya’ya en yakın yıldız doğum alanlarından biridir. İçinde, tıpkı Güneş’in doğduğu ortam gibi yeni oluşan yıldızlar barındırır.
Kozmik Kasırga: James Webb ve Spitzer’in Gözünden HH 49/50
HH 49/50 ve CED 110 IRS4 Kozmik Kasırga Bağlantısı
İlk olarak 2006’da Spitzer Uzay Teleskobu tarafından gözlemlenen HH 49/50, saniyede 100 ila 300 kilometre hızla hareket eden bir dış akışa sahiptir. Bilim insanları, bu çıkışın kaynağının Cederblad 110 IRS4 (CED 110 IRS4) adındaki bir protoyıldız olduğunu düşünmektedir. Aslında bu genç yıldız, çevresindeki diskten malzeme çekmeye devam etmekte ve bu süreçte yüksek hızlı jetler yaymaktadır. Jetler, çevredeki gaz ve toza hızla çarpmaktadır. Böylece şok dalgaları oluşmaktadır. İşte bu çarpışmalar, HH 49/50 gibi büyüleyici yapılar meydana getirmektedir.
Bu etkileyici gök olayına “Kozmik Kasırga” adı verilmiştir. Spitzer’in eski görüntülerindeki detaylar yeterince net değildi. Fakat James Webb’in gelişmiş enstrümanları, bu bölgedeki parlayan gaz ve molekülleri ortaya çıkardı. Böylece yakındaki yıldızın güçlü jetleri, hidrojen ve karbon monoksit moleküllerini ısıtarak parlak bir gösteri sundu.
HH 49/50’nin Gizemli Yapısı
James Webb’in detaylı gözlemleri sayesinde bilim insanları, jetlerin kaynağını ve yapısını daha iyi anlamaya başladı. Bu gözlemlerin sonucunda ilginç bir detay keşfedildiğini duyurdu. JSWT, özellikle HH 49/50’nin ana çıkışına yakın bir noktada, düzensiz bir çıkıntıya dikkat çekti. Bu yapı, ikinci bir jetin çakışması ya da ana çıkışın parçalanması sonucu oluşmuş olabilirdi. Ayrıca, protoyıldızın jet hareketindeki düzensizlikler de bu şeklin sebebi olabilir.
Webb’in Gelecek Gözlemleri
NASA ekibi, “Webb, bu iki farklı nesneyi nadir bir hizalanmada yakaladı” açıklamasını yaptı. Gelecek binlerce yıl içinde HH 49/50’nin genişleyen kenarları, uzak gökadayı örtecek gibi görünüyor. Bu olağanüstü keşif, yıldız oluşum sürecine dair bilgimizi genişletmeye devam edecek gibi durmaktadır.
