Batı Roma’nın Sonu

Batı Roma’nın Sonu, sadece bir imparatorluğun çöküşünü değil, aynı zamanda Avrupa’nın siyasal, kültürel ve dinî yapısında derin dönüşümlere yol açan uzun bir çözülme sürecini simgeler. Efsaneye göre Roma’nın kuruluş yılı MÖ. 753’tür. Roma İmparatorluğu’nun Batı ve Doğu Roma olarak ayrılması ise sanıldığı gibi 375 Kavimler Göçü’nün bir sonucu olarak 395 yılında yaşanmamıştır. Roma, İmparator Diocletianus tarafından 284 yılında ikiye bölünmüştür. Gerçi Diocletianus zamanında Roma, ikiye bölünürken Batı ve Doğu olarak kendi içinde ikiye bölünmüştür. Fakat bu sistem Diocletianus’tan sonra çok yaşamamıştır. Diocletianus’tan sonra dörtlü sistem ortadan kalkarak ikili sistem benimsenmiştir. İmparatorlar bu tarihten itibaren Doğu ve Batı Roma imparatoru olarak iki ayrı şekilde hüküm sürmüşlerdir.

Dolayısıyla Roma İmparatorluğu’nun ikiye ayrılması Kavimler Göçü’nden çok daha önce gerçekleşmiş, Kavimler Göçü sadece bu konuda görünür bir sebep ortaya koymuştur. Ancak bu ayrılış iki imparatorluğun birbirinden kopması anlamına gelmemektedir. Doğu Roma İmparatorluğu ile Batı Roma İmparatorluğu daha sonraki zamanlarda aldıkları dinî ve siyasî kararlar sonucunda birbirinden uzaklaşmıştır. Özellikle İsa’nın tek ve çift doğa anlayışı iki tarafın ayrılmasında büyük rol oynamıştır.

Çöküşe Giden Yol: Batı Roma’nın Sonu ve Toprak Kayıpları

Batı Roma İmparatorluğu, Doğu’ya oranla daha güç durumlarda hayatta kalma mücadelesi vermiştir. Britanya adasından tamamen vazgeçmek zorunda kalan Batı Roma’nın elinden Kuzey Afrika, Sicilya ile Hispania (Bugünkü İspanya ve Portekiz toprakları) çıkmış, Galya yani İtalya’nın kuzeyinde bulunan Kuzey Avrupa toprakları ise kontrol edilmesi zor bir hâle gelmişti.

Britanya adası küçük kabileler ve devletler yönetiminde bulunmaktaydı. Fakat bu ada İrlanda akıncılarının saldırılarına maruz kalmıştı. Britanya, 410 yılında III. Constantinus’un buradan ayrılmasından sonra hemen hemen terk edilmiş, İrlanda ise hiçbir zaman Romalılar tarafından istila edilmemişti. Fakat İrlanda’nın üzerinde Roma etkisi sürmekteydi.

Batı Roma’nın Sonu : Vandallar, Vizigotlar ve Sarsılan Otorite

Kuzey Afrika ve Sicilya’da Kral Geiseric önderliğinde Vandallar hüküm sürmekteydi. Hispania ve Galya’nın büyük bir bölümü ise Suevi ve Vizigotların elinde bulunmaktaydı. Balkanların hemen hemen hepsi Doğu Roma’nın kontrolü altındaydı. Yani Batı Roma İmparatorluğu İtalya ve Galya’nın küçük bir bölümüne sıkışmıştı. Batı Roma’da artık imparatorlardan çok magister militum yani başkomutanlar hüküm sürüyordu. Tahta kimin çıkacağını dahi onlar belirliyorlardı.

Bu dönemde siyasi kırılmalar kadar doğa olayları da etkiliydi. Ayrıca, 365 yılında Akdeniz’de meydana gelen büyük deprem ve tsunami, sadece kıyı şehirlerini değil, toplumsal yapıyı da derinden etkiledi.

Donanmanın Kaybı ve Çift Cepheli Savaş: Orestes ve Son İmparator Romulus

Batı Roma bu istilaya karşılık olarak 460 yılında Vizigotların da desteğiyle büyük bir donanma topladı. Fakat hainlerin haber uçurmasıyla bu donanma, daha savaşamadan Vandallar tarafından ele geçirildi. Daha sonra Vizigotlarla da arası bozulan Batı Roma hem Vizigot Krallığı hem de Vandallarla aynı anda savaşmak durumunda kaldı.

Magister militumlar arasında yaşanan güç kavgaları Orestes adlı birinin denetimi eline almasıyla sonlandı. Çünkü Orestes ile birlikte Batı Roma son günlerini yaşamıştı. Orestes denetimi ele geçirdikten sonra 475 yılında İmparator Iulius Nepos’a karşı harekete geçti. İmparator savaşmadan kaçtı. Orestes de tahta kendi oğlu Romulus’u çıkardı. Romulus Batı Roma’nın son imparatoru oldu.

Odovacer’in Yükselişi ve Yıkılış Anı

Orestes, Nepos ile savaşmaya giderken ordusuna Germen kabilelerden paralı askerler almıştı. Bunlara ödemeyi toprakla yapacaktı. Fakat Germenlerin önderi Odovacer daha fazla toprak istedi. Orestes bunu reddedince savaş çıktı. Kuzey İtalya’daki Placentia’da yapılan savaşı Romalılar kaybetti. Orestes savaşta öldü. Odovacer hızla Ravenna’ya girerek İmparator Romulus’u esir aldı.

Böylece Jordanes’in de dediği gibi “709 yıl sonra kurulan Batı İmparatorluğu yıkıldı ve o andan başlayarak Got kralları Roma ve İtalya’ya sahip oldu. Roma topraklarında Romalıların hâkim olmasında inatla ısrar eden yaşlı Batı İmparatorluğu artık yoktu.”